TBMM Plan Bütçe Komisyonunda 03.10.2018 görüşmeye açılan Türkiye Kalkınma Bankası Anonim Şirketi hakkında kanun teklifi Sendikamız ve Komisyon üyelerinin maddeler üzerinde yapmış olduğu itirazlara rağmen Bütçe Komisyonunca kabul edilmiştir.
Adalet ve Kalkınma Partisi TBMM Grup Başkanlığı tarafından 28.09.2018 tarih ve 4 sayılı yazı ile verilen ve TBMM Plan Bütçe Komisyonu Başkanlığına havale edilen Türkiye Kalkınma Bankası Anonim Şirketi hakkında kanun teklifi ile; Türkiye Kalkınma Bankası personelinin özlük haklarına ilişkin önemli düzenlemeler getirilmekte; tasarının Geçici Madde 1. Maddesi 1. Bendinde;
“Türkiye Kalkınma Bankası Anonim Şirketinde 01.01.2021 tarihinden itibaren 4857 sayılı Kanun hükümlerine tabi olmayan personel çalıştırılamaz.” hükmü yer almakta,
4857 sayılı Kanun hükümlerine göre çalışmak istemeyen personel ise Tasarı’nın 1. madde 2. bendine;
“Personelin nakledileceği kadro ve pozisyonlar; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca kamu kurum ve kuruluşlarına atama tekliflerinin yapıldığı tarih itibarıyla diğer kanunlardaki hükümlere bakılmaksızın ve başka bir işleme gerek kalmaksızın ihdas, tahsis ve vize edilmiş sayılır.” hükmü ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakli gerçekleştirilecektir denilmektedir.
Yürürlükte bulunan 4456 sayılı Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş.’nin Kuruluşu Hakkında Kanun’un 15. maddesi 1. bendinde Banka’da çalıştırılacak personelin tanımı aşağıdaki gibidir.
“Banka hizmetlerinin gerektirdiği görevler, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve diğer kanunların sözleşmeli personel hakkındaki hükümlerine tabi olmayan sözleşmeli personel eli ile yürütülür.
Banka personelinin hizmete alınmaları, görev ve yetkileri, nitelikleri, atanma, ilerleme, yükselme, görevden alıma şekilleri, disiplin esasları, yükümlülükleri, unvan ve sayıları Devlet Personel Başkanlığının görüşü üzerine Bakanlar Kurulu Kararı ile çıkarılacak yönetmelik ile düzenlenir.”
28933 (Mükerrer) sayılı 2014/2 Başbakanlık Genelgesinde;
“657 sayılı Kanunun 36 ıncı maddesinin “Ortak Hükümler” bölümünün (A) fıkrasının (11) numaralı bendi ve ek 41 inci maddesinde sayılanlar” ile kendi özel mevzuatları uyarınca mesleğe özel yarışma sınavına tabi tutulmak suretiyle alınacak personel için kurumlarca yapılacak özel yarışma sınavları açılmadan önce Başbakanlıktan izin alınacaktır.” (EK-1)
2018/7 Cumhurbaşkanlığı Genelgesinde;
“657 sayılı Kanunun 36. maddesinin “Ortak Hükümler” bölümünün (a) fıkrasının (11) numaralı bendi ve ek 41. maddesinde sayılanlar” ile kendi özel mevzuatları uyarınca mesleğe özel yarışma sınavına tabi tutulmak suretiyle alınacak personel için kurumlarca yapılacak özel yarışma sınavları açılmadan önce Başbakanlıktan izin alınacaktır.” (EK-2)
2002/3975 Karar Sayılı Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmelik ise amacını;
“ilk defa kamu hizmeti ve görevlerine atanacakların seçimi ile kamu kurum ve kuruluşlarında özel yarışma sınavına tabi tutulmak suretiyle girilen mesleklere atanacakların ön elemesi amacıyla yapılacak sınavların genel ilkeleri ile usul ve esaslarını tespit etmektir.” olarak tanımlamaktadır.
Bu yönetmeliğin 2. maddesine göre;
“Başbakanlık, bakanlıklar, bunların müsteşarlık, başkanlık ve bağımsız genel müdürlük düzeyindeki bağlı ve ilgili kuruluşları ile bağlı ortaklıklarındaki, özel yarışma sınavına tabi tutulmak suretiyle girilen ve belirli bir yetişme programı sonrası yeterlik sınavına tabi tutulan mesleklere ilişkin kadro ve görevler” A Grubu Kadrolar başlığında yer almaktadır.
Söz konusu yönetmeliğe göre de Türkiye Kalkınma Bankası uzman yardımcıları, uzmanları ve kıdemli uzmanları A Grubu Kadrolar (Kariyer Meslek Personeli) kapsamında yer almaktadır.
Bankanın Uzman ve Uzman Yardımcılığı Yönetmeliği ve yukardaki yönetmeliklerde de ifade edildiği üzere Türkiye Kalkınma Bankası uzman yardımcıları, uzmanları ve kıdemli uzmanları kamu mevzuatına göre Kariyer Meslek Personelidir.
Bankanın Kanun Tasarısında bankada Kariyer Meslek Personeli olarak çalışanların diğer kamu kurum kuruluşlarına hangi kadro ve görevle atanacaklarına ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır. Dolayısıyla bu hukuki boşluğun giderilmesi ve kanun tasarısına Türkiye Kalkınma Bankası uzman ve uzman yardımcıları ve kıdemli uzmanlarının 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda hangi eşdeğer görev kadrolara atanacağı hüküm altına alınmalıdır.
Bankamızda daire başkanı, müdür, müdür yardımcısı, şef, amir, mühendis pozisyonlarında çalışanlar, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamına girmemelerine rağmen diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakillerinde mevcut pozisyonlarını koruyacak ya da eşdeğer kadrolara atanacaklardır. Uygulamada, bu pozisyonların 657 sayılı Kanun’da eşdeğer kadroları, örneğin Banka daire başkanları 657’ye tabî daire başkanı, Banka mühendisi 657’ye tabî mühendis kabul edilmekte ve emeklilik işlemleri bu esasa göre yapılmaktadır.
Ancak Türkiye Kalkınma Bankası Uzmanları, mevzuata göre Kariyer Meslek Personeli olmalarına rağmen, 657 sayılı Devlet Memurları kapsamına girmediklerinden ve Kanun Tasarısında da hangi kadro ve göreve atanacaklarına ilişkin açık bir hüküm olmadığından mevcut pozisyonlarını koruyamama durumuyla karşılaşabileceklerdir.
Tasarıda personelin diğer kamu kurum kuruluşlarına nakil işlemlerinde Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun’un 22. maddesine atıfta bulunulmaktadır. Ancak Bankanın personel rejimi 22. maddede adı geçen personel rejiminin (657 sayılı Kanun’a tabi personel, sözleşmeli personel, işçi) hiçbiri ile benzerlik göstermemektedir. Daha önce değinildiği üzere yürürlükteki Bankamız Kanunu’da “Banka hizmetlerinin gerektirdiği görevler, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve diğer kanunların sözleşmeli personel hakkındaki hükümlerine tabi olmayan sözleşmeli personel eli ile yürütülür.” hükmü yer almaktadır.
Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun’un hükümleri ile, Bankada uzman yardımcısı, uzman ve kıdemli uzmanların başka kamu kurum ve kuruluşlarına nakilleri, özlük haklarını ve pozisyonlarını kaybetmeden mümkün görünmemektedir. Bu nedenle Bankanın Kanun Tasarısında Türkiye Kalkınma Bankası Kariyer Meslek Personelinin özlük haklarını kaybetmeden hangi kurumlara hangi görev ve kadro ile geçebilecekleri hüküm altına alınmalıdır.
Türkiye Kalkınma Bankası’nda çalışan, tüm mesleki birikimi ve deneyimi kalkınma ve yatırım bankacılığı üzerinden oluşmuş durumda olan banka emekçilerinin, yasa tasarısında her ne kadar memur olarak diğer kamu kurumlarına geçebilme hakkı tanınmış olsa da diğer kamu kurumlarını tercih etmesi durumunda da yine 4456 sayılı Türkiye Kalkınma Bankası Anonim Şirketinin Kuruluşu Hakkında Kanun’un 15. maddesinde ve ilgili yönetmeliklerde belirtilen mevcut pozisyonunu koruyamayacağı ve mesleki birikiminin heba olacağı ortadadır.
Çünkü Türkiye Kalkınma Bankası’nda mesleğini yapmaya devam etmesi ancak 4857 sayılı İş Yasasına göre çalışmayı kabul etmesi durumunda söz konusu olacaktır. Hazırlanan tasarı bu haliyle çalışanlara iş güvencesinden vazgeçme veya mevcut haklarını kaybederek Çalışma Bakanlığında havuza gitmeyi dayatmaktadır. Görüldüğü gibi 4456 Sayılı Kanun’da değişiklik öngören düzenleme bugüne kadar ki mesleki birikimi ve haklarını görmezden gelerek banka emekçilerini bu iki durum karşısında tercihe zorlamaktadır.
Anayasamızdaki ‘‘Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır.’’ ilkesi ve benzer hükümler gereği kadrolu çalışan kamu emekçilerinin iş kanunun kapsamında istihdam edilmeleri yönündeki düzenleme mevzuata uygun değildir.
Yine bilindiği gibi Kalkınma Bankası bir Kamu Kurumu olarak kamu hizmeti üretmektedir. Anayasa’nın 128. maddesinde “Devletin, kamu iktisadî teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür.”denilmektedir. Anlaşılacağı üzere bir kamu hizmeti olan kalkınma bankacılığı hizmetinin işçiler eliyle gördürülmesi Anayasaya aykırılık taşımaktadır.
Gerek kazanılmış hakları ve mesleki birikimini ortadan kaldırarak, mağduriyete neden olması gerekse Anayasaya aykırılığı açısından Kalkınma Bankasının kamu tüzel kişiliğinin korunması ve işlerin kamu görevlileri eliyle işlerinin yürütülmesi önemlidir.
Bu nedenle;
– Kalkınma Bankası emekçileri, kurumda güvenceli bir şekilde aynı statüde kalma hakları yasal güvenceye alınmalıdır.
– Kalkınma Bankası emekçileri başka kurumlara gönderilirken, almış oldukları eğitim yapmış oldukları görevler dikkate alınarak, diğer kurumlardaki kariyer uzmanı, uzman yardımcısı, mühendis, avukat, şef, memur, teknisyen şoför, bekçi, aşçı gibi kadrolara atanmaları yasal güvenceye bağlanmalıdır.
– Kurumlar arası geçişte, kendi istedikleri il tercihi esas alınmalıdır.
– Kalkınma Bankası, kamu denetimine tabi olma statüsünü devam ettirmelidir.
– Kamu Kurumu statüsünün devamı sağlanması için kamu görevlileri eliyle işlerin yürütülmesine devam edilmelidir.
